Stan prawny

Często budowa domu opłaca się bardziej niż zakup mieszkania. Ale, aby przystąpić do budowy domu, musimy posiadać działkę. Działkę możemy kupić samodzielnie lub z pomocą specjalnej firmy. Ważne podczas zakupu działki jest to, aby sprawdzić jej stan prawny.

Czytanie ksiąg wieczystych nie należy do łatwych, jeśli nie ma się doświadczenia z tego typu dokumentacją, trzeba jednak zapoznać się z ich treścią. Każda księga składa się z czterech działów. Co warto w nich sprawdzić:

1. rozdział „oznaczenie nieruchomości”, w którym określone są: rodzaj i numer działek, położenie oraz powierzchnia – należy sprawdzić czy konkretna działka, która nas interesuje, jest tutaj umieszczona;

2. rozdział „własność”, który zawiera informację, kto jest właścicielem działki – należy porównać numer pesel podany w tym dziale z numerem pesel osoby podającej się za właściciela działki;

3. rozdział „prawa, roszczenia i ograniczenia”, w którym zawarte są informacje dotyczące  ewentualnych praw i roszczeń przysługujących osobom trzecim wobec nieruchomości – należy sprawdzić czy nie jest wpisana służebność, dożywocie na działce lub prawo pierwokupu wynikające z jakiejś poprzedniej umowy przedwstępnej, którą być może podpisał wcześniej sprzedający;

4. rozdział „hipoteki”, w którym określone jest czy istnieją potencjalne obciążenia nieruchomości w postaci hipotek – w tym dziale można przeczytać o wszystkich zabezpieczeniach bankowych, z urzędu skarbowego, hipotece przymusowej; najlepszą informacją dla czytającego będzie w tym dziale zapis „brak wpisów” oznaczający brak obciążeń.

Trzeba mieć na uwadze, że kupując daną nieruchomość, nabywa się oprócz praw, także obowiązki z nią związane, więc tym bardziej zwróćmy uwagę na stan prawny działki.

Wypis i wyrys z ewidencji gruntów

Obok księgi wieczystej należy też przeanalizować wypis i wyrys z ewidencji gruntów:

• wypis to dane o nieruchomości;

• wyrys to odbitka z mapy z granicami działek ewidencyjnych, obrysem istniejących budynków etc.

Dokumenty te można uzyskać w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej we właściwym starostwie powiatowym lub urzędzie miasta na prawach powiatu. Wypis i wyrys z ewidencji gruntów może otrzymać za opłatą właściciel lub władający oraz osoba, która wykaże interes prawny w pozyskaniu danych z ewidencji. Wypis i wyrys można również uzyskać na podstawie stosownego pisemnego pełnomocnictwa właściciela. Nie musi to być pełnomocnictwo notarialne. W takim wypadku należy uiścić dodatkową opłatę skarbową. Opłata skarbowa od dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii wynosi 17 zł (z wyłączeniem pełnomocnictwa udzielonego małżonkowi, wstępnemu, zstępnemu lub rodzeństwu lub gdy mocodawcą jest podmiot zwolniony z opłaty skarbowej).

Wypis z ewidencji gruntów zawiera szczegółowe informacje dot. działki, w tym m.in.:

• dane teleadresowe właścicieli,

• oznaczenie działki, czyli jej numer ewidencyjny z adresem i obrębem,

• numer księgi wieczystej,

• dokładną powierzchnię działki,

• rodzaj gruntów z oznaczeniem klasy gleb.

Ta ostatnia informacja może okazać się szczególnie ważna, jeśli działka jest gruntem ornym to uzyskanie pozwolenia na budowę będzie wymagało uzyskania decyzji w sprawie wyłączenia nieruchomości z produkcji rolnej.

apa zasadnicza

W tym miejscu, gdzie uzyskuje się wypis i wyrys z rejestru gruntów można przyjrzeć się mapie zasadniczej. Warto to zrobić, bo znajduje się na niej m.in. istotna z punktu widzenia inwestora informacja o uzbrojeniu terenu (woda, gaz, prąd, kanalizacja). Trzeba mieć na uwadze, że jeśli działka nie posiada uzbrojenia to przyłączenie mediów może być długotrwałe i kosztowne. Na szczęście, na mapie zasadniczej zobaczymy jak daleko od działki oddalone są media, co pozwoli oszacować ewentualne koszty przyłączenia. Tematem warto się bliżej zainteresować i dodatkowo upewnić np. w gminie oraz dopytać u samego właściciela, może bowiem posiadać on już gotowe warunki przyłącza mediów, uzgodnienia, bądź projekt, co pozwoli przyśpieszyć proces podłączania mediów.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Przeznaczenie działki poznać można studiując miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, jeśli oczywiście na terenie, na którym znajduje się działka, taki plan obowiązuje. To bardzo ważny dokument, który szczegółowo określa, co i gdzie powstanie, dlatego koniecznie trzeba sprawdzić, co w planie zagospodarowania przewidziano dla tej konkretnej działki.

Warto też spojrzeć, co wg planu powstanie w najbliższej okolicy danej działki, czy nie ma zaplanowanej w tym miejscu np. budowy autostrady lub po sąsiedzku nie znajduje się działka przeznaczona na cele inne niż mieszkaniowe. W takim wypadku może się okazać, że za płotem wyrośnie niebawem fabryka lub supermarket. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej są oznaczane skrótem literowym MN oraz kolorem jasnobrązowym, natomiast tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej skrótem MW i kolorem ciemnobrązowym. Niepokoić powinno sąsiedztwo koloru fioletowego i czerwonego lub czerwono-szarego. Fiolet to tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów (P), a czerwień to tereny zabudowy usługowej (U).

Zobacz także: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego –

Z planem zagospodarowania przestrzennego można zapoznać się we właściwym dla danej nieruchomości Urzędzie Miasta lub Gminy (wydział urbanistyki i architektury). Gmina uchwala nowy plan średnio co 6 lat. Składa się on z części tekstowej oraz graficznej, a rysunek planu wykonywany jest na mapie zasadniczej. Plan można obejrzeć na miejscu lub za opłatą uzyskać wypis i wyrys. Obecnie większość gmin posiada także plan w formie elektronicznej dostępny w Internecie.

Plan określa przeznaczenie konkretnej działki, w tym m.in.:

• jaka forma zabudowy jest dopuszczalna np. wolnostojąca, szeregowa, bliźniacza;

• w jakiej odległości od drogi się znajduje;

• jakie są strefy ochronne dla znajdującej się w pobliżu infrastruktury technicznej;

• czy na danym terenie dopuszcza się usługi czy tylko zabudowę mieszkaniową, etc.

Kiedy nie ma planu zagospodarowania przestrzennego

Od 2004 roku straciły ważność stare, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uchwalone na podstawie przepisów z 1984 roku. Od tej daty przeważająca część kraju pozbawiona jest planów, co niestety nie jest korzystnym faktem. Plan zagospodarowania przestrzennego ma swoje zalety. Jasno i dokładnie określa, co i gdzie powstanie na danym terenie. Jego brak pozwala na większą dowolność przy wyborze zabudowy, czyli każdy właściciel działki w pewnym sensie uczestniczy w tworzeniu planu zabudowy, a nie jest tylko wykonawcą przyjętych założeń. Z drugiej strony, brak planu może być problematyczny. Przy braku planu trzeba oprzeć się na informacjach z ewidencji gruntów, zebrać odpowiednie dokumenty i wystąpić o decyzję o warunkach zabudowy, co jednak z różnych względów może nie być tylko formalnością. Decyzja o warunkach zabudowy zastępuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Otrzyma się ją tylko wtedy, gdy spełnione zostaną warunki, które określa ustawa, są to m.in. tak zwane dobre sąsiedztwo, czyli zabudowa w niedalekiej odległości od działki, dostęp do drogi publicznej oraz mediów. Na decyzję o warunkach zabudowy można czekać nawet kilka miesięcy. Wystąpienie o wz jest możliwe tylko w sytuacji, kiedy nie ma planu miejscowego zagospodarowania, a jeśli istnieje, to jego zapisy są obowiązujące dla danego terenu.

Jeśli działka okaże się być gruntem rolnym, trzeba się dowiedzieć, czy uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy jest możliwe i jak można ją wyłączyć z produkcji rolnej. Wszelkie związane z tym czynności mogą być długotrwałe i przerastać możliwości samodzielnego doprowadzenia sprawy do szczęśliwego końca.

zytanie księgi wieczystej nie należy do rzeczy łatwych i może być problematyczne, szczególnie dla osób, które nie mają doświadczenia z tego typu dokumentacją. Dlatego nosząc się z zamiarem zakupu nieruchomości warto dowiedzieć się co to jest księga wieczysta, z jakich działów się składa i na co należy zwrócić uwagę podczas tej trudnej lektury. Księga wieczysta jest bowiem prawdziwą kopalnią wiedzy o danej nieruchomości i trzeba ją dokładnie przestudiować zanim dojdzie do realizacji transakcji.

Czym jest księga wieczysta?

Księgi wieczyste prowadzą tzw. wydziały wieczystoksięgowe sądów rejonowych. Oznacza to, że we właściwym dla danej nieruchomości sądzie zakładana jest specjalna książka (księga wieczysta) dla działki, domu czy mieszkania, w której wpisuje się, że dana osoba jest właścicielem danej nieruchomości oraz informacje dotyczące stanu prawnego nieruchomości tj. dane tej nieruchomości, informacje o ewentualnych ograniczonych prawach rzeczowych. Inaczej mówiąc księgi wieczyste są to publiczne, jawne sądowe rejestry prowadzone po to, by można było sprawdzić stan prawny nieruchomości.

Jawność i dostęp do ksiąg wieczystych

Księgi są jawne, co oznacza, że każdemu wolno je przeglądać, nie trzeba być właścicielem nieruchomości. Aby zapoznać się z wersją papierową w sądzie, należy wypełnić wniosek, wpisać swoje imię i nazwisko oraz numer księgi, który otrzymuje się zazwyczaj od sprzedającego. Obecnie już większość nieruchomości ma elektroniczne księgi wieczyste dostępne pod adresem: http://ekw.ms.gov.pl/pdcbdkw/pdcbdkw.html, co jest dużym ułatwieniem. Wystarczy wejść na stronę urzędową, wpisać numer księgi wieczystej założonej dla danej nieruchomości i zapoznać się z zapisami. Czytając księgę w wersji elektronicznej należy jednak zachować szczególną czujność, zdarzają się bowiem błędy powstałe w procesie przepisywania, dlatego w razie wątpliwości należy odwołać się do wersji papierowej. Najczęstsze z tych błędów to tzw. usterki wpisu, czyli literówki, błędy rachunkowe i inne, które nie wpływają na niezgodność księgi z faktycznym stanem prawnym. Takie proste błędy sąd prostuje z urzędu lub na podstawie wniosku złożonego do sądu prowadzącego księgę wieczystą. Taki wniosek nie podlega opłacie sądowej.

Działy w księdze wieczystej

Każda księga składa się z czterech działów, każdy dział zawiera inne, istotne informacje:

Dział I - składa się z dwóch poddziałów:

• dział I-O – Oznaczenie nieruchomości – zawiera dane z ewidencji gruntów, umożliwiające oznaczenie nieruchomości, rodzaj nieruchomości (dom, mieszanie, grunt), położenie, powierzchnię, numer działki.

• dział I-Sp – Spis praw związanych z własnością – zawiera ewentualne prawa związana z prawem własności wpisanej nieruchomości.

Dział II – Własność - zawiera dane dotyczące właściciela lub użytkownika wieczystego, imię i nazwisko właściciela, imiona jego rodziców, pesel.

79,00 złNowa Księga Wieczysta Informatyzacja rejestru publicznego

Dział III – Prawa, roszczenia i ograniczenia - zawiera wpisy na temat ograniczonych praw rzeczowych (z wyjątkiem hipotek), ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym, prawa osobiste i roszczenia, które ciążą na nieruchomości(jak np. służebność gruntowa).

Dział IV – zawiera wpisy dotyczące istniejących obciążeń nieruchomości w postaci hipotek z dokładnym określeniem wysokości, waluty, zakresu,  pierwszeństwa etc.

Wniosek o wpis do księgi wieczystej

Zanim sąd dokona wpisu do księgi, pojawia się w księdze wzmianka, że wpłynął wniosek o taki wpis. Wniosek o wpis powinien się pojawić w tym samym dniu, kiedy wpłynął do sądu, zarejestrowany i opatrzony kolejnym numerem. Niezwłocznie po zarejestrowaniu wniosku zaznacza się w odpowiednim dziale księgi wieczystej numer wniosku. Kiedy w przeglądanej księdze znajdzie się wzmiankę najlepiej podać jej numer urzędnikowi sądowemu i dowiedzieć się, czego dany wniosek dotyczy.

Co mogą oznaczać wzmianki?

To, czego może dotyczyć wzmianka, zależy od działu księgi, do którego została wpisana:

• wzmianka w Dziale I księgi może oznaczać, że chodzi o korektę takich danych jak powierzchnia nieruchomości, jej adres, opis budynku itp.,
• w Dziale II oznacza, że ktoś wystąpił z wnioskiem o ujawnienie swoich praw do nieruchomości,
• w Dziale III może oznaczać wniosek o wpis ograniczenia w rozporządzaniu nieruchomością, czyli np. zakaz sprzedaży domu nałożony przez sąd albo co gorsza wszczęcie egzekucji z nieruchomości, jest to możliwe kiedy właściciel ma długi i wierzyciel domaga się sprzedaży nieruchomości, aby otrzymać zwrot należności,
•  wzmianka w Dziale IV - hipoteka - znaczy, że ktoś żąda wpisu zabezpieczającego swoją wierzytelność (np. bank, który udzielił kredytu).

Zgodność ze stanem prawnym

Poza jawnością ksiąg wieczystych ważna jest również zasada domniemania zgodności ze stanem prawnym, która oznaczy że uznaje się że stan prawny zapisany w księdze wieczystej jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Łączy się ona z zasadą rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Oznacza ona, że w przypadku kiedy okaże się, że nieruchomość została kupiona od osoby nieuprawnionej, która nie była jej faktycznym właścicielem, ale w księdze figurowała jako właściciel, to ten wpis rozstrzyga sprawę na korzyść kupującego i transakcja jest wiążąca.

Warto również pamiętać o innej zasadzie dotyczącej pierwszeństwo praw wpisanych,  oznacza ona że ograniczone prawa rzeczowe wpisane do księgi wieczystej mają pierwszeństwo przed takimi prawami, które do księgi nie zostały wpisane.

Kiedy trzeba założyć księgę wieczystą?

Założenie księgi wieczystej następuje z chwilą dokonania w niej pierwszego wpisu. Wpisu dokonuje sędzia albo referendarz sądu rejonowego (wydział wieczystoksięgowy) na podstawie wniosku złożonego przez uprawnioną osobę. Księgi wieczyste zakłada się dla nieruchomości, które nie mają ksiąg wieczystych albo ich  księgi wieczyste zaginęły lub uległy zniszczeniu. Nieruchomość, która nie ma księgi wieczystej, dopiero po jej założeniu będzie istniała pod względem prawnym.

Księga wieczysta niewątpliwie ułatwia przeprowadzenie wszelkich formalności związanych ze sprzedażą nieruchomości.  Formalności związane z zakładaniem księgi wieczystej dla nieruchomości zazwyczaj załatwia notariusz. Zakładając księgę wieczystą lub robiąc wpis za pośrednictwem notariusza u niego uiszczamy stosowne opłaty. Jeśli robi się to samodzielnie, za wszystko płaci się w sądzie, w którym dokonuje się formalności.

Koszty związane z założeniem księgi i dokonywaniem wpisów

Wniosek o założenie księgi wieczystej wymaga uiszczenia opłaty stałej w wysokości 60 złotych, Niestety wszelkie inne wpisy/zmiany są także związane z opłatami, które wynoszą:

• 200 zł – za wpis prawa własności, użytkowania wieczystego

• 200 zł – za wpis hipoteki

• 150 zł – za wpis własności, użytkowania wieczystego lub spółdzielczego prawa do lokalu na podstawie dziedziczenia, zapisu lub działu spadku lub zniesienia współwłasności, także po podziale majątku dorobkowego małżonków

• 150 zł – gdy wpis będzie dotyczył: własności, użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, które zostało nabyte w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólnoty majątkowej małżonków

• 100 zł – za wykreślenie wpisu z dokumentu.

Odpis z księgi wieczystej

Odpis z ksiąg wieczystych jest wymagany m.in. w przypadku zaciągania kredytu w banku lub w procesie kupna nieruchomości. Odpis może być zwykły lub pełny, do kupna lub sprzedaży wystarczy odpis zwykły.

Aby uzyskać odpis należy złożyć wniosek do właściwego dla danej nieruchomości sądu i podać imię i nazwisko oraz numer księgi. Uzyskanie odpisu wiąże się z następującymi opłatami:

• 30 zł – za odpis zwykły,

• 60 zł – za odpis zupełny,

• 10 zł – za zaświadczenie o zamknięciu księgi wieczystej.